TROVANJA NADRAŽLJIVCIMA GORNJIH DISAJNIH PUTEVA
TROVANJE HLOROM Gasoviti hlor je veoma reaktivan gas, neprijatnog mirisa koji guši i nadražuje. Pod pritiskom prelazi u žuto-zelenu tečnost. Tečni hlor pri isparavanju daje sa vodenom parom hlorovodoničnu i hipohlornu kis. Glavni izvor u industriji jeste proizvodnja hlora putem elektrolize kuhinjske soli i putem oksidacije HCl. IZVORI TROVANJA 1. Pri proizvodnji hlora i njegovih derivata 2. U hemiskoj i farmaceurskoj industriji 3. Pri hlorisanju vode za piće 4. Pri dezinfekciji zagađenih voda 5. Pri dekolorisanje u industriji hartije i tekstila 6. U drvnoj industriji TOKSIKOKINETIKA APSORPCIJA Hlor prodire u organizam inhalacijom. TRANSFORMACIJA U kontaktu sa tkivom i vlagom u disajnim putevima nastaju hlorovodonična kiselina i hipohlorasta kiselina koja se dalje razlaže na hlorovodonik i nascentni O2. -Kaustično dejstvo – imaju hlorovodonična i hipohlorasta kiselina (izazivaju koagulacionu nekrozu). -Oksidativno dejstvo – ima nascentni kiseonik (predstavlja protoplazmatski otrov). -Reakcije sa SH-grupama i disulfidnim vezama proteina – Ostvaruju gas hlor, hovodonična i hipohlorasta kiselina, kao i nascentni kiseonik TOKSIKODINAMIKA 1. Iritativno dejstvo na kožu i sluzokože RES-a i oka Dolazi do oštećenja alveolokapilarne membrane sa oslobađanjem endogenih amina i ekstravazacijom plazme ili celokupne krvi u intersticijalni prostor i alveole što dovodi do Toksičnog edem pluća. 2. Refleksni spazam larinksa i bronhija sa paralizom disanja – Visoke koncentracije. 3. Refleksno zaustavljanje rada srca – Visoke koncentracije 4. Nadražaj simpatikusa – Vazokonstrikcije na periferiji uz vazodilataciju krvnih sudova u plućima. KLINIČKA SLIKA PERAKUTNO TROVANJE – Kratak grčeviti ekspirijum – Laringospazam – Presanak disanja – Cijanoza – Nekontrolisani pokreti – Gubitak svesti – Ubrzan puls – Prestanak rada srca – Smrt TEŠKO AKUTNO TROVANJE 1. AKUTNI STADIJUM 3. STADIJUM EDEMA PLUĆA – Nakon 6-24 h – Zaustavljanje disanja na nekoliko sekundi – Učestalo, površno i neregularno disanje – Cijanoza – Iritacije gornjih disajnih puteva, očiju i kože 2. LATENTNI STADIJUM – Bez ili sa oskudnim simptomima – Kašalj sa iskašljavanjem – Dispneja – Cijanoza i Tahikardija – Šok – Gađenje, Povraćanje i Dijarea SREDNJE TEŠKO AKUTNO TROVANJE – Pečenje u očima, nosu i ždrelu – Bol iza grudne kosti – Osećaj gušenja – Jak strah – Spazmodični kašalj – Opšta slabost – Glavobolja – Bol u trbuhu – Muka i povraćanje -Ubzano i otežano disanje – Cijanoza – Edem pluća – Posle 2-3 sata LAKO AKUTNO TROVANJE – Crvenilo vežnjača – Crvenilo grla – Osećaj pritiska u grudima – Dispneja – Bronhitis – Blagi emfizem HRONIČNO TROVANJE – Konjuktivitis i Blefaritis – Rinitis, Faringitis i Laringitis – Hronični bronhitis – Hlorne akne na koži – Erozija zubne gleđi – Gastrointestinalni poremećaji – Opstruktivni poremećaji plućnih funkcija (Usled intersticijalnog edema i bronhospazma) LEČENJE Akutno trovanje 1. Prekid dalje ekspozicije, skidanje, utopljavanje, hospitalizacija i apsolutni mir 2. Osloboditi disajne puteve i pokušati sa veštačkoim disanjem 3. Dati ovlaženi kiseonik što pre (u manjim koncentracijam i ne pod pritiskom) 4. Medikamentozna terapija (bronhodilatatori, diuretici, kortikosteroidi, antibiotici i dr.) Hronično trovanje 1. Simtomatska terapija OCENA RADNE SPOSOBNOSTI Kod lakog akutnog trovanja – privremena nesposobnost za rad traje 3-7 dana. Kod srednje teškog i teškog akutnog trovanja – posle završetka lečenja (traje i do 2 meseca), radnika treba privremeno udaljiti sa poslova gde postoji kontakt sa hlorom i drugim nadražljivim gasovima i prašinom za izvesni period. U ovom periodu treba izbegavati i teško fizičko naprezanje i nepovoljne klimatske faktore. Kod hroničnog trovanja sa izraženim manifestacijama i u slučajevima nastanka trajnih sekvela na RES-u radnika treba trajno isključiti iz kontakta sa hlorom, prašinom i drugim materijama koje nadražuju disajne puteve. Fizička opterečenja su ograničena i zavise od stepena poremećaja plućnih funkcija. Isključenje daljeg kontakta sa hlorom je indikovano i u slučaju pojave kožnih oštećenja.
